Budowa jest pod względem organizacyjnym pojęciem używanym na oznaczenie miejsca budowania. Dla określenia budowy posługujemy się również terminem plac budowy. Budowa może obejmować jeden lub kilka obiektów budowlanych. Budowa polegająca na wznoszeniu zakładu produkcyjnego lub fabryki, obejmuje zazwyczaj szereg obiektów (hale produkcyjne, kotłownię, trafostację, magazyny, budynek administracyjny itd.). Przy budowach przemysłowych do zadań wykonawcy budowy należy również montaż wyposażenia technicznego poszczególnych obiektów.

— pomocnicze wytwórnie produkcji prefabrykatów,

— przyobiektowe poligony prefabrykatów.

Organizacja robót budowlanych

Część budowlaną projektu wstępnego inwestycji łącznie z ogólnym planem zagospodarowania terenu należy przedstawić właściwemu organowi państwowego nadzoru budowlanego dla budownictwa powszechnego.

Głównymi reprezentantami skał osadowych stosowanych w budownictwie są wapienie i piaskowce. Natomiast margle i gipsy służą raczej jako surowce dla przemysłu materiałów budowlanych i wiążących.

Jednym z dodatkowych elementów nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych i montażowych jest dziennik budowy. Stanowi on dokument urzędowy. Zapisuje się w nim okoliczności, których stwierdzenie po zakończeniu robót budowlanych może być potrzebne z uwagi na to, że mają one znaczenie z punktu widzenia oceny prawidłowości realizacji budowy. Dokonanie takiej oceny bez dziennika budowy byłoby utrudnione, a niejednokrotnie — wręcz niemożliwe. W razie dochodzeń prokuratorskich, wdrażanych w związku z katastrofą lub nieszczęśliwym wypadkiem na budowie, dziennik budowy stanowi jeden z głównych dowodów.

Skuteczną metodą zagęszczania 'betonu jest wirowanie, które stosuje się przy fabrykacji rur betonowych, wysoko ciśnieniowych. W celu przyspieszenia twardnienia i poprawy jakości betonu stosuje się rozmaite metody, jak np.:

Zasada konstrukcji wielu stropów prefabrykowanych — tzn. betonowanych w wytwórni betonów i przewożonych na plac budowy w stanie gotowym do montażu — przypomina tę, na której oparta jest konstrukcja stropu DZ przedstawionego na rysunku 48. Strop ten wykonuje się z gotowych belek żelbetowych o kształcie odwróconej litery T, które umieszczane są w regularnych odstępach na murze, oraz z pustaków betonowych lub żużlobetonowych, które układane są na dolnych pasach tych belek. Na ten strop, zrobiony na sucho i bez deskowania, wchodzą robotnicy, którzy zalewają szpary między belkami i pustakami płynną zaprawą betonową, spajającą strop w jedną całość i zapobiegającą tzw. klawiszowaniu. Spód stropu może być tynkowany, a na wierzchu układa się warstwę jastrychu i posadzkę.

Siły międzycząsteczkowe przeciwstawiające się naprężeniom starają się nie dopuszczać do wzajemnych przesunięć cząsteczek. Jeżeli jednak naprężenia przekraczają granicę, której utrzymanie jest konieczne dla uniknięcia przesunięć cząsteczek, to następuje odkształcenie (deformacja), przy czym może ono być trwałe lub też powrócić do pierwotnej postaci po ustaniu działania naprężenia. W pierwszym wypadku mówimy o odkształceniu plastycznym, w drugim — o sprężystym. Ostatnim stadium odkształcenia jest oddzielenie części materiału (przez zerwanie, zmiażdżenie, ukręcenie itd.), co powoduje uszkodzenie lub zniszczenie elementu nośnego.

Jedną ze szczególnych form organizacyjnych mających powiązanie z postępem technicznym jest specjalizacja. Podstawę kształtowania się procesu specjalizacji stanowi właściwy rozwój podziału pracy. Ten ostatni zaś można osiągnąć przez zapewnienie odpowiedniego poziomu wyposażenia technicznego zakładu. Celem specjalizacji jest dążenie do uzyskania optymalnych rozmiarów produkcji w sposób najbardziej ekonomiczny, drogą ograniczania zakresu robót prowadzonych przez przedsiębiorstwo. Specjalizacja produkcji możliwa jest tylko przy jednoczesnym planowym współdziałaniu wyspecjalizowanych przedsiębiorstw. Sposób rozwiązania tej kooperacji posiada zasadnicze znaczenie dla postępu technicznego i decyduje w podstawowej mierze o ekonomicznej efektywności produkcji. Proces specjalizacji w budownictwie przyczynia się do powstania szeregu problemów technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych. Chodzi tu zwłaszcza o uzyskanie łączności i współzależności między podziałem pracy w ramach całego budownictwa a wewnętrznym podziałem pracy w obrębie przedsiębiorstwa. Można to osiągnąć przez stosowanie zasady generalnego wykonawstwa, opartego na współpracy między wyspecjalizowanymi przedsiębiorstwami budowlano-montażowymi a dużymi przedsiębiorstwami ogólnobudowlanymi.

W konstrukcjach szkieletowych, o których była mowa w poprzednim rozdziale, najczęściej spotykanymi — obok rygli — elementami poziomymi są belki nad otworami w ścianach (czyli tak zwane nadproża) oraz belki i płyty stropowe.

Strukturą kosztów nazywamy procentowy udział poszczególnych elementów kosztów w całości kosztów własnych produkcji. Struktura kosztów jest podstawowym wskaźnikiem charakteryzującym koszty własne przedsiębiorstwa, a w szczególności — ich kształtowanie się w czasie i w przestrzeni. Zmienia się ona pod wpływem postępu technicznego i organi- 3 — Ekonomika budownictwa

W zależności od celu pobierania wody montuje się w miejscach jej czerpania rozmaite aparaty sanitarne, posiadające odpływ połączony z siecią kanalizacyjną. Najprostszy punkt pobierania wody musi być zaopatrzony w zlew żeliwny, fajansowy lub kamionkowy, służący jednocześnie jako zbiornik do wlewania wody zużytej, niefekalnej. W łazienkach montuje się umywalki rozmaitego typu, wanny lub brodziki (wanienki natryskowe i bidety). Miski ustępowe skośne lub proste są przeważnie fajansowe. Aparaty sanitarne muszą być połączone z przewodem kanalizacyjnym za pomocą tzw. syfonu, w którym zawsze utrzymuje się „korek wody” uniemożliwiający ulatnianie się wyziewów kanalizacyjnych.

Ogrzewanie centralne dzieli się według zastosowanego „czynnika grzejnego” na: wodne, parowe i powietrzne. Wspólną zasadą tych systemów jest centralne podgrzewanie czynnika grzejnego w kotłowni do potrzebnej temperatury i doprowadzanie go do miejsc ogrzewanych, gdzie oddaje on przeniesioną energię kaloryczną, aby po ochłodzeniu powrócić do kotłowni celem powtórnego podgrzania. Ten zamknięty obieg czynnika grzejnego nazywamy cyrkulacją. Cyrkulacja może być spowodowana naturalnym działaniem grawitacji (woda ogrzana jest lżejsza i podnosi się, a .po ochłodzeniu spada w dół) lub też pobudzana sztucznie. Mówimy więc o rozprowadzaniu grawitacyjnym (które stosuje się w niewielkich obiektach) oraz pompowym (które stosuje się w rozgałęzionych sieciach i wysokich budynkach). .